برداشت آزاد از احمدرضا سازگارنژاد؛
فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ ژوزف شومپیتر، اقتصاددان کارآفرینی، در اثر مشهور خود در سال ۱۹۴۲ با طرح مفهوم «تخریب خلاق» و توضیح چگونگی جایگزینی بنگاه‌های بزرگ و مسلط بر بازار با شرکت‌های کوچک و نوآور، تحلیل اقتصادی سطح بنگاه را دگرگون کرد. بعدتر، محققان سیاستگذاری علم و فناوری ضمن برجسته‌سازی نقش نوآوری مبتنی بر فناوری، آن را مهم‌ترین عامل در همپایی اقتصادی و فناورانه بنگاه‌های کشورهای در حال توسعه با اقتصادهای پیشرفته عنوان کردند.
▬ تاریخ تحولات فناوری نشان می‌دهد حتی زمانی که به‌درستی نمی‌توان پیش‌بینی کرد چه مشاغلی پدید خواهند آمد تا مانع بیکاری طیف گسترده‌ای از نیروی شاغل شوند، نیازهای جدیدی برای جامعه و کسب‌وکارها پدید می‌آیند که مترادف به وجود آمدن مشاغل جدید است. گزارش اخیر فروم جهانی اقتصاد (World Economic Forum) در سال ۲۰۲۳ با نگاهی خوش‌بینانه این موضوع را تأیید می‌کند. براساس گزارش آینده مشاغل (The Future of Jobs Report) در حالی که استفاده از هوش مصنوعی توسط سازمان‌ها در سراسر جهان در حال افزایش است، ۴۹ درصد پاسخ‌دهندگان فعال صنایع مختلف (که از مدیران ارشد بخش خصوصی هستند)، پیش‌بینی می‌کنند که هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان محرکی برای ایجاد شغل عمل کند، در حالی که ۲۳ درصد نیز انتظار دارند این فناوری موجب جابه‌جایی‌های شغلی شود. این لزوماً به معنای حذف شغل‌ها نیست، بلکه بیشتر نشان‌دهنده تغییر در نقش‌ها و مهارت‌های موردنیاز برای انجام آن‌هاست.
▬ نظرسنجی معتبر دیگری که توسط لینکدین (LinkedIn) انجام شده و شاخص اعتماد مدیران را می‌سنجد، نشان می‌دهد که در آمریکا ۴۷ درصد مدیران اجرایی معتقدند که هوش مصنوعی بهره‌وری شخصی آن‌ها را افزایش خواهد داد. در پاسخ به سؤال دیگری ۴۴ درصد اذعان کردند که در حال برنامه‌ریزی برای ارتقای استفاده از هوش مصنوعی هستند و در شاخصی دیگر ۴۰ درصد هوش مصنوعی را کلیدی برای باز کردن درهای رشد و درآمد می‌بینند.
▬ اما آمارهای منتشرشده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که برخلاف خوش‌بینی گسترده مدیران تجاری نسبت به کاربست هوش مصنوعی در سازمان‌های خود و ارتقای بهره‌وری و توان نیروی کار، هنوز این اتفاق به صورت عملی محقق نشده است. براساس گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD)، از میان کشورهای عضو این سازمان در بازه سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ کمتر از یک‌درصد آگهی‌های منتشرشده برای مشاغل به صورت آنلاین با هوش مصنوعی و توانمندی‌های ناظر به آن مرتبط بوده‌اند و این روند در کشورهای مختلف با فراز و نشیب همراه بوده و الزاماً روند صعودی را در این بخش شاهد نیستیم.
▀▄█▌
▬ یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که این روزها اذهان سیاستگذاران دنیا را به خود مشغول کرده، برنامه‌ریزی برای مواجهه با این تغییرات بزرگ اجتماعی و سیاسی است. برخی از دولت‌ها توانمندسازی نیروی شاغل خود را از هم‌اکنون آغاز کرده و مشغول ارتقای سطح کارمندان و کارگران هستند. آن‌ها در این زمینه دو کار محوری را پیگیری می‌کنند:
▀█▄ نخست، آموزش هوش مصنوعی به نیروی کار
▬ در این بخش برنامه‌های آموزشی گسترده‌ای تدارک دیده‌شده‌اند تا برنامه‌نویسی و اصول هوش مصنوعی را به نیروی شاغل یاد دهند. این بخش، بیشتر در قالب کلاس‌های مختلف هفتگی و دوره‌های مهارتی حرفه‌ای کوتاه‌مدت و بلندمدت با یارانه دولتی برگزار شده است. این اقدام اساساً برای کشورهایی امکان‌پذیر است که هم‌اکنون از زیرساخت‌های لازم مانند کامپیوتر، شبکه اینترنت قوی، دسترسی به توان پردازشی در صورت نیاز و بسیاری زیرساخت‌های دیگر برخوردار باشند.
▀█▄ دوم، آموزش نحوه درست به‌کارگیری از محصولات هوش مصنوعی
▬ گروهی دیگری از برنامه‌ها بر این متمرکزند تا به نیروی شاغل نحوه بهره‌مندی درست از کاربردهای توسعه‌یافته هوش مصنوعی را آموزش دهند. این برنامه‌ها با تمرکز بر ارتقای مهارت‌های تفکر خلاق و تفکر نقاد به نیروی کار، تلاش می‌کنند ضمن نشان‌دادن نقاط قوت و ضعف مدل‌های مختلف هوش مصنوعی، ذهنیتی واقع‌بینانه نسبت به فناوری ایجاد کنند و این امکان را به نیروی شاغل بدهند تا در هر زمینه‌ای کارآتر و دارای مزیت رقابتی باشند.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
