برداشت از پیتر لوید؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ گروههای اجتماعی که بر حسب تقسیمبندی قومی نژادی یا سکونتی تعیین و تعریف شدهاند، ممکن است از منافع خاص برخوردار باشند، که غالباً در شکل منافع اقتصادی بیان گشته و متضمن روابط قدرت نیز هست؛ و دقیقاً همان گونه که طبقات را میتوان در وضعیت یا موقعیتهای مختلفی ردهبندی یا با یکدیگر مرتبط ساخت یعنی، در وضعیت دو قطبی، کارکردی، یا دستهجمعی بر حسب سلسله مراتب به همین منوال گروههای قومی نژادی یا سکونتی را نیز میتوان دستهبندی نمود.
░▒▓ شبکههای ارتباط اجتماعی
▬ برای اکثریت تهیدستان شهری «عدم امنیت» بزرگترین مشکل بشمار میرود. مشکل اصلی افراد دارای مشاغل نامنظم، مثلاً؛ کارگران بخش ساختمانی یا کارگران غیر ماهر موقتی، عبارت است از جست و جوی دائمی برای یافتن شغل جدید. ترس از بیماری یا دیگر بحرانهای مشابه، مشکلی است که همواره گریبانگیر افراد دارای مشاغل دستمزدی با ثباتتر و همین طور گریبانگیر سایر گروهها نیز هست.
▬ اکثریت مهاجرینی که به شهرها روی میآورند عمدتاً از میان نسل جوانی هستند که بین سنین ۱۵ تا ۲۵ سالگی و، حتی، شاید گاهی بلافاصله بعد از پایان تحصیلات ابتدایی، منطقهی روستای زادگاه خود را ترک میگویند. افراد مذکور در بدو ورود به شهر از مهارتهای عملی چندانی که مناسب با محیط کاری شهری باشد، برخوردار نیستند.
▬ مهاجرین جوان بدون برنامهریزی قبلی به سوی شهرها روانه میشوند و در اکثر موارد عمدتاً به سراغ نزدیکترین خویشاوندان خود رفته و مدتی نزد آنان به سر میبرند. تعداد اندکی نیز به همکلاسیها یا همقطاران سابق خود که موقعیت نسبتاً تثبیت شدهای دارند، خواهند پیوست.
▬ فرد مهاجر روابط و پیوندهای خود را با افرادی که در مناطق روستایی به سر میبرند، قطع نمیکند. علاوه بر این پیوندهای عاطفی خود با والدین، برادران و خواهرانش را که هنوز در روستا زندگی میکنند، نیز حفظ میکند. آنان ممکن است غذا و خواربار به عنوان سوغاتی برایش بفرستند و او نیز عوض پول نقد یا کالاهایی به عنوان هدیه از شهر برایشان میفرستد.
▬ مهمترین ویژگی عضویت خانوادگی، داشتن حق مالکیت دائمی بر زمین است. گر چه ممکن است چشمانداز یا آیندهی شغل کشاورزی چندان مثبت و امیدوارکننده نباشد، لیکن داشتن یک قطعه زمین در روستا یکی از مهمترین عناصر در تأمین نیازهای اولیه و احتیاجات اساسی مهاجرین شهری بشمار میرود. این اشخاص ممکن است مایل باشند که در ایام کهولت به روستای خود باز گردند و در صورت نداشتن مقرری یا حقوق بازنشستگی، امور معیشتی و گذران مسائل اقتصادی خود را از طریق قطعه ملک شخصی تأمین نمایند.
▬ شبکه اجتماعی هم ولایتیها معمولاً، شامل مردان و زنانی است که دارای مشاغل مختلف بوده و در روند تولید نیز جایگاه متفاوتی دارند. این قبیل گروهها تنها در مواردی معدود، طبقات یا ردههای شغلی را در انحصار خود میگیرند؛ گروههای کاست شهری در هند را میتوان به عنوان یک نمونه ذکر کرد.
░▒▓ انجمنهای قومی
▬ انجمنهای قومی در سراسر جهان سوم به طور یکسان توسعه نیافتهاند. به این ترتیب، در کل میتوان گفت که تنها گروههای قومی دارای ساختار اجتماعی قبیلهای از قویترین و نیرومندترین انجمنها برخوردارند.
▬ همزمان با بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضای جماعت روستایی در شهر و همزمان با توسعه روستای زادگاه آنان، انتظار میرود که ماهیت انجمنها نیز دستخوش تغییر و تحول گردد.
▬ اثرات و بازتاب هویت قومی را میتوان در شرایط متفاوت و موقعیتهای مختلف دید. در برخی شرایط (مورد اول) «هویت قومی» نژادی در واقع، در سیمای اقلیتهایی تجلی پیدا میکند که احتمالاً، جزء مهاجرین جدیدند که با جمعیت غالب و از نظر فرهنگی یکدست جمعیتی که از نظر تعداد اعضا و دیگر جهات نسبت به اقلیتها قومی وجه غالب را دارا بوده و از نظر فرهنگی یکپارچه و دارای تجانس و همبستگی فرهنگی هستند اختلافاتی دارند: برای نمونه، پاکستانیها و هندیان غربی در بریتانیا، ترکها، پرتغالیها و الجزایر در فرانسه و آلمان. در این جا پدیدهی قومیت موجب تثبیت و تقویت فرایند تبعیت میگردد. در شرایطی دیگر (مورد درم) به طور معمول در افریقا، فقیر و غنی همگی از سلسله گروههای قومی واحدی بر میخیزند.
░▒▓ انجمنهای مسکونی
▬ اعضای یک جماعت قومی ممکن است در شمار نسبتاً معدودی از مناطق مسکونی موجود در سطح شهر مستقر گردند. مهاجرین قدیمی مایلند برای سکونت افرادی که بعد از آنها به رشد مهاجرت کردهاند، جایی نزدیک منازل خود پیدا کنند. لیکن به ندرت اتفاق میافتد که تمام اعضای جماعت قومی به طور جمعی در یک منطقهی واحد زندگی کنند؛ در واقع، تمایل دارند که در سطح شهر پراکنده باشند. بنا بر این، میتوان گفت که جماعات مسکونی، از نظر قومی جماعاتی یکپارچه و متجانس بشمار میروند.
▬ همزمان با رشد گسترش شهرهای صنعتی اروپای قرن نوزدهم بخشهای خصوصی و دولتی اقدام به تهیه و ساخت مسکن برای مهاجرین نمودند. مجتمعهای مسکونی دارای منازل یکنواخت و ارزان قیمت ساخته شد که ساکنین آنها را گروههایی از میان افراد نسبتاً کم درآمد تشکیل میدادهاند، یعنی، عمدتاً مهاجرین و افراد کم درآمد بودند که جذب این قبیل منازل میشدند. در نتیجه، ساکنین این منازل از شیوهی زندگی یکسان و مشابهی برخودار بودند و تفاوت چندان محسوسی در شرایط زیستی آنان به چشم نمیخورد. در شهرهای جهان سوم اکثر خانهها و منازل جدید تهیدستان توسط خود مهاجرین ساخته شده است، در نتیجه، یکی از بارزترین ویژگیهای آنان یکنواختی کامل طرح و کیفیت آنهاست. به همین دلیل روابط همسایگی در این قبیل مساکن بسیار شبیه آن در شهرهای قرون وسط است که در آن غنی و فقیر به طور تنگاتنگ در کنار هم به سر میبردند.
مآخذ:...
هو العلیم